dinsdag 3 september 2013

Garageboxavond – Peter Meijers over verschillen Nederlandse en Russische garageboxen

Peter Meijers is behalve gemeenteambtenaar ook student Russisch (en supporter van Fortuna Sittard, maar daar zullen we het nu verder niet over hebben). Hij hield tijdens de Garageboxavond onderstaande voordracht.

Na de wandeling langs de Horster garageboxen zal Marcel Brons u straks in café Cambrinus vergasten op foto’s en films van garageboxen in Sint Petersburg. Ik kan u verzekeren: het verschil kan haast niet groter zijn. Het is het verschil tussen orde en chaos, tussen kleinschaligheid en massaliteit, tussen netjes en ‘toe aan meer dan alleen een likje verf’.
Dat verschil heeft ongetwijfeld te maken met de volksaard in beide landen. Nederlanders houden van netjes, ordelijk en praktisch. Dat zien we terug in de plaats die de garagebox hier gekregen heeft. Bij ons staat de garagebox bij voorkeur op het einde van een korte oprit tegen de zijgevel van de twee-onder-een-kap-woning aan geplakt. Knusjes zij-aan-zij met de volkomen identieke garagebox van de buren.
Is er direct naast de woning geen plaats, dan heeft de stedebouwkundige wel voorzien in een onopvallend, maar keurig hoekje vlakbij de woningen met plaats voor een serie van tien, maximaal vijftien boxen. En nieuwbouwflats werden lange tijd standaard uitgerust met een strakke rij boxen op de begane grond. Kortom, in Nederland is de plek van de garagebox in het hart van de woonwijk.
Op zo’n positie hoeft de gemiddelde garagebox in Rusland absoluut niet te rekenen. Daar liggen de garageboxen met honderden bij elkaar in grote complexen, meestal gelegen op afgelegen locaties aan de randen van woonwijken. Russen pakken de zaken nu eenmaal graag groots aan. De meeste van die complexen stammen uit de tijd van de Sovjet Unie. Ze zijn niet gebouwd door de staat of door particulieren, maar door speciale garazhnije kooperativi oftewel garagecoöperaties.

Die coöperaties werden met toestemming van de overheid opgericht om een complex van garageboxen te bouwen en te beheren. De leden brachten een deposito in en kregen in ruil daarvoor toestemming om een garagebox te gebruiken. Om op de bouwkosten te besparen, bouwden de leden de garages vaak zelf in hun vrije tijd. En om de grond maximaal te benutten, werden de boxen vaak tot op de vierkante centimeter aangepast aan de maten van de auto. De carrièremaker die van een auto van het merk Zaporozjets via een Zjiguli (ons beter bekend onder de exportnaam Lada) doorgroeide naar een Volga, wisselde dus niet alleen regelmatig van auto, maar ook van garagebox.

Het werd in de loop der jaren steeds moeilijker geschikte locaties voor de complexen te vinden. Zoals mijn lerares, afkomstig uit Rostov aan de Don, opmerkte: ‘Ik had het recht om een auto te kopen, maar ik heb er maar van afgezien. Bij mij in de buurt was nergens een garage te krijgen en ik vond het een beetje absurd om, voordat ik in de auto stapte, eerst met de trolleybus naar mijn garagebox te reizen.’

Voor de Sovjet-burger werd de garagebox een teken van welstand. Mensen waren bereid ver te gaan om een box in handen te krijgen. De boxen vertegenwoordigen daardoor een hoge waarde in de immer bloeiende zwart- en ruilhandel. Ze vormden daarnaast natuurlijk ook een bijzonder geschikte locatie voor die handel.

Tegenwoordig is de garagebox in Rusland een marginaal verschijnsel geworden. De economische waarde is drastisch gedevalueerd, gebruikers moeten machteloos toezien hoe projectontwikkelaars hun garages tegen minimale schadeloosstellingen (denk aan bedragen van maximaal 500 euro) inpikken.
En dat terwijl de garagebox bij ons juist steeds respectabeler wordt. Er worden documentaires over gemaakt, culturele avonden over georganiseerd. Idealisten maken zich druk over het lot van onderdrukte garageboxen in het buitenland. Een grote, door heel het land opererende onderneming benut de garagebox als knooppunt in zijn logistieke activiteiten.
En de staat heeft aan de garageboxen zelfs de hoogst denkbare erkenning gegeven: het recht op een eigen adres. In de flat achter u bijvoorbeeld bevinden zich niet alleen de adressen Noordsingel 56 tot en met 120, maar ook de adressen Zegersstraat 1a tot en met 1t. Adressen zonder naamplaatje, zonder deurbel, zonder brievenbus; en met een huisnummerplaatje dat totaal niet slaat op het echte adres.
Welke zin het heeft om een garagebox een adres te geven? Ik ben zelf ambtenaar, maar ik heb geen idee. Maar het zal wel iets te maken hebben met onze obsessieve behoefte aan orde en regelmaat.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten